Τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες και ακριβέστερα αφότου εκδόθηκε στα 1940 το έργο του Φάνη Μιχαλόπουλου "Κοσμάς ο Αιτωλός", το ενδιαφέρον για τον "Άγιο των σκλάβων" αυξάνει αδιάκοπα. Αναφέρω χαρακτηριστικά ότι μέσα σ' αυτή την τεσσαρακονταετία έγινε η επίσημη αγιοποίηση του Κοσμά (1961), μια λαϊκή έκδοση με τη ζωή και τις διδαχές του ανατυπώθηκε τέσσερις φορές και κυκλοφόρησε σε πολλές δεκάδες χιλιάδες αντίτυπα, ενώ τα εξακριβωμένα λήμματα (βιβλία, άρθρα ή απλές αναφορές) τα σχετικά με τον Αιτωλό, που μέχρι το 1939 δεν έφταναν τα 300, τώρα είναι πολύ περισσότερα από 1000. Ωστόσο, παρά την άνθιση αυτή του ενδιαφέροντος για τον Κοσμά τόσο ανάμεσα στον πολύ κόσμο όσο και στους ανθρώπους των γραμμάτων, η επιστημονική έρευνα γύρω από τη ζωή και το έργο του βρίσκεται ακόμα στα πρώτα στάδια. Βέβαια έχουν γίνει προσπάθειες, κάποτε επαινετές, να επισημανθούν και να λυθούν μερικά από τα επιμέρους προβλήματα, έχουν εκδοθεί κείμενα διδαχών είτε χωρίς σχόλια είτε με κάποιες παρατηρήσεις. Λείπει όμως η συνθετική εργασία που θα δώσει την ολοκληρωμένη εικόνα του θέματος Κοσμάς Αιτωλός.
Η παρούσα διατριβή άρχεται να καλύψει το κενό αυτό κατά το σημαντικότερο μέρος του: θα δώσει τις διδαχές του Κοσμά όσο γίνεται πιο κοντά στον αρχικό λόγο τόσο στη γλώσσα όσο και στο περιεχόμενο. Η πορεία μου είναι, όπως την επιβάλλει το πρόβλημα, επαγωγική. Πρώτα δίνω, με την αναγκαία συντομία βέβαια, τη βιογραφία του Κοσμά, απαραίτητη για μια γνωριμία με τον άνθρωπο και για την πληρέστερη κατανόηση ορισμένων προβλημάτων των διδαχών. Έπειτα εκθέτω αναλυτικά το όλο πρόβλημα της γνησιότητας των κειμένων καθώς και τη μέθοδο που ακολουθώ για τη διερεύνηση και επίλυσή του και, ολοκληρώνοντας αυτό το εισαγωγικό μέρος, παρουσιάζω την εικόνα της μέχρι σήμερα έρευνας. [...]