Φωτογραφική αναπαραγωγή

Βιβλιογραφία: σ. 254-[261]

Το πρόβλημα του μικρασιατικού ελληνισμού ήταν πρόβλημα ολόκληρου του ελληνικού λαού. Οι Έλληνες της Μικράς Ασίας και της Ελλάδας αποτελούσαν ένα και το αυτό έθνος. Η ύπαρξη όμως του προβλήματος αυτού έδινε την δυνατότητα στην ελληνική χρηματιστική ολιγαρχία να βάλει κάτω από την ιδεολογική κηδεμονία της όλους τους Έλληνες. Με την ιδεολογία της "Μεγάλης Ιδέας" η κατοχύρωση των εθνικών δικαιωμάτων του μικρασιατικού ελληνισμού συνταυτιζόταν με την επεκτατική πολιτική. Το βαθύ μίσος του ελληνικού λάου προς τον Οθωμανό κατακτητή, που ύστερα από τετρακόσια χρόνια υποδούλωσης χρειάσθηκε να τον παλέψει από το 1821 μέχρι το 1912 για να απελευθερώσει τα πατρικά του εδάφη, δημιουργούσε προϋποθέσεις για να πάρει η όλη υπόθεση χαρακτήρα ξέφρενου σωβινιστικού παραληρήματος. Μέσα σε μια τέτοια ατμόσφαιρα ήταν σχεδόν αδύνατο να ξεχωρίσει ο ελληνικός λαός πού τελείωνε το δίκαιο αίτημα και πού άρχιζε η επεκτατική αδικία. Πότε οι κυβερνήτες του μιλούσαν γλώσσα εθνική και πότε ξένη προς τα συμφέροντα του τόπου. Ο πόλεμος των πετρελαίων παρουσιάστηκε από την "Μεγάλη Ιδέα" σαν Ιερός πόλεμος των Ελλήνων. Η προσφορά της ιδεολογίας αυτής προς τον αγγλικό ιμπεριαλισμό ήταν τόσο μεγάλη όσο αναμφισβήτητη ήταν και η τεράστια ζημιά της προς την Ελλάδα.