Τίτλος πρωτοτύπου: IL COMPAGNO

"Ο σύντροφος" (1947) είναι ένα από τα πιο ολοκληρωμένα μυθιστορήματα του Παβέζε. Η αφήγηση γίνεται σε πρώτο πρόσωπο από τον Πάμπλο, τον πρωταγωνιστή, και το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο έχει το τυπικό, χαρακτηριστικό ύφος του Παβέζε με τις μακριές, ατέλειωτες μέρες που περνούν κάτω απ' του ήχους μιας κιθάρας, τους έρωτες και το κουβεντολόι, το χορό τα βράδια στο λόφο. Και όλα αυτά τα καθημερινά γεγονότα βυθισμένα μεσ' στη θαμπή ατμόσφαιρα του προπολεμικού Τορίνο. Σ' αυτό το Τορίνο κινούνται τα πρόσωπα της ιστορίας: Ο Πάμπλο, πρώην εργάτης, που παίζει κιθάρα και είν' ερωτευμένος με τη Λίντα, γοητευτική και ανήσυχη, κοπέλα του καλύτερού του φίλου, του Αμέλιο, που έμεινε ανάπηρος μετά από ένα δυστύχημα με τη μοτοσυκλέτα. Όμως η Λίντα θα προτιμήσει το χρήμα και την ανέμελη ζωή κι ο Πάμπλο θα βρεθεί απελπισμένος μέσα στην άψυχη και νεκρή πόλη χωρίς τη Λίντα αλλά και χωρίς τον Αμέλιο. Τότε θα ξεκινήσει για τη Ρώμη, να βρει δουλειά, να βρει δουλειά, και δω αρχίζει το δεύτερο μέρος του βιβλίου. Στη Ρώμη ο Πάμπλο θα συναντήσει την Τζίνα, πιστή στις ιδέες και τα αισθήματα, και θα συνδεθεί μαζί της. Αλλά τον τόνο δίνει ένα άλλο πρόσωπο, ο Σκάρπα, κομμουνιστής που πολέμησε στην Ισπανία και που καταζητείται από τη φασιστική αστυνομία. Η επανεμφάνιση της Λίντα δεν θ' αλλάξει τίποτε στα πράγματα κι ο Πάμπλο θα μείνει πιστός στην Τζίνα και στη νέα ζωή που χαρακτηρίζεται από την πολιτική, κυρίως, ευθύνη.